D-vitaminhoz a szervezet a táplálék útján jut vagy a bőrben keletkezik, amikor ultraibolya B sugárzás hatására a 7-dehidrokoleszterol átalakul D-vitaminná (kolekalciferol). Úgy tűnt, hogy a D-vitamin-bevitellel a rachitist le lehetett győzni, és az orvosi társadalom azt gondolta, hogy ezzel megoldódtak a D-vitamin-hiány okozta legjelentősebb egészségügyi problémák is. Azonban a rachitis csak a jéghegy csúcsa a D-vitamin-hiány okozta betegségek között. Ráadásul a D-vitamin-hiány továbbra is megmaradt mind gyermekekben, mind felnőttekben. A D-vitamin-ellátottságot legjobban a vér 25-hidroxivitamin-D [25(OH)D3] -koncentrációja jelzi. Általánosan elfogadott ma már, hogy az optimális 25(OH)D3-szint 30 ng/ml felett van. Ennek alapján megállapítható, hogy a felnőtt lakosság mintegy háromnegyedének alacsony a D-vitamin-ellátottsága. In utero és gyermekkori D-vitamin-hiány a növekedés elmaradásához és csontdeformitások kialakulásához vezet, valamint nő a csonttörések kockázata is a későbbi élet során. A D-vitamin-hiány felnőttekben súlyosbíthatja az osteopeniát, az osteoporosist, osteomalaciát és izomgyengeséget okoz, növelve a csonttörések kockázatát. Újabban kapcsolatot lehetett kimutatni az elégtelen D-vitamin-ellátottság és a különböző csontrendszeren kívüli megbetegedések között, azonban az még igazolásra vár, hogy ez a kapcsolat okozati összefüggésben van-e a D-vitamin-ellátottsággal. Annak felismerése azonban, hogy a szervezet legtöbb szövete és sejtje tartalmaz D-vitamin-receptort és képes a 25-hidroxivitamin-D3-t 1,25-dihidroxivitamin D3-má alakító enzimatikus folyamatokra, új megvilágításba helyezte a D-vitamin működését. Legnagyobb figyelmet a krónikus betegségek – mint a tumorok, autoimmun betegségek, infekciók és cardiovascularis betegségek – kockázatának csökkentésében játszott szerepe érdemel. Ebben az összefoglaló közleményben áttekintem a D-vitamin-hiány természetét, a csontrendszeri és csontrendszeren kívüli szerepét és javaslatot teszek a megelőzésre és a kezelésre. Orv. Hetil., 2011, 152, 1312–1319.
Holick, M. F.: Evolution and function of vitamin D. Recent Results. Cancer Res., 2003, 164, 3–28.
Holick M. F. , 'Evolution and function of vitamin D. Recent Results ' (2003 ) 164 Cancer Res. : 3 -28 .
Whistler, D.: Morbo puerili Anglorum, quem patrio idiomate indigenae vocant The Rickets. Lugduni Batavorum, 1645, 1–13.
Whistler D. , 'Morbo puerili Anglorum, quem patrio idiomate indigenae vocant The Rickets ' (1645 ) Lugduni Batavorum : 1 -13 .
Glisson, F.: De Rachitide sive morbo puerili, qui vulgo The Rickets dicitur. London, 1650, 1–416.
Glisson F. , '', in De Rachitide sive morbo puerili, qui vulgo The Rickets dicitur , (1650 ) -.
Skrobacki, A., Kikta, T.: Jedrzej Sniadecki (1768–1838), Polish physician and chemist. Zeitschrift für die Gesamte Hygiene und ihre Grenzgebiete, 1980, 26, 67–69.
Kikta T. , 'Jedrzej Sniadecki (1768–1838), Polish physician and chemist ' (1980 ) 26 Zeitschrift für die Gesamte Hygiene und ihre Grenzgebiete : 67 -69 .
Mellanby, E., Cantag, M. D.: Experimental investigation on rickets. Lancet, 1919, 196, 407–412.
Cantag M. D. , 'Experimental investigation on rickets ' (1919 ) 196 Lancet : 407 -412 .
Norman, A. V.: Vitamin D: The calcium homeostasis steroid hormon. Academic Press, New York, 1979.
Norman A. V. , '', in Vitamin D: The calcium homeostasis steroid hormon , (1979 ) -.
Tangpricha, V., Pearce, E. N., Holick, M. F. és mtsai: Vitamin D insufficiency among free-living healthy young adults. Am. J. Med., 2002, 112, 659–662.
Holick M. F. , 'Vitamin D insufficiency among free-living healthy young adults ' (2002 ) 112 Am. J. Med. : 659 -662 .
Yetley, E. A., Pfeiffer, C. M., Schleicher, D. és mtsai: Vitamin D roundtable on the NHANES monitoring of serum 25(OH)D: Assay challenges and options for resolving them. NHANES monitoring of serum 25-hydroxyvitamin D: a roundtable summary. J. Nutr., 2010, 140, 2030S–2045S.
Schleicher D. , 'Vitamin D roundtable on the NHANES monitoring of serum 25(OH)D: Assay challenges and options for resolving them. NHANES monitoring of serum 25-hydroxyvitamin D: a roundtable summary ' (2010 ) 140 J. Nutr. : 2030S -2045S .
Freedman, D. M., Looker, A. C., Abnet, C. C. és mtsai: Serum 25-hydroxyvitamin D and cancer mortality in the NHANES III study (1988–2006). Cancer Res., 2010, 70, 8587–8597.
Abnet C. C. , 'Serum 25-hydroxyvitamin D and cancer mortality in the NHANES III study (1988–2006) ' (2010 ) 70 Cancer Res. : 8587 -8597 .
Zhao, G., Ford, E. S., Li, C.: Associations of serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D and parathyroid hormone with surrogate markers of insulin resistance among U. S. adults without physician-diagnosed diabetes: NHANES, 2003–2006. Diabetes Care, 2010, 33, 344–347.
Li C. , 'Associations of serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D and parathyroid hormone with surrogate markers of insulin resistance among U. S. adults without physician-diagnosed diabetes: NHANES, 2003–2006 ' (2010 ) 33 Diabetes Care : 344 -347 .
Kumar, J., Muntner, P., Kaskel, F. J. és mtsai: Prevalence and associations of 25-hydroxyvitamin D deficiency in US children: NHANES 2001–2004. Pediatrics, 2009, 124, 362–370.
Kaskel F. J. , 'Prevalence and associations of 25-hydroxyvitamin D deficiency in US children: NHANES 2001–2004 ' (2009 ) 124 Pediatrics : 362 -370 .
Mehrotra, R., Kermah, D. A., Salusky, I. B. és mtsai: Chronic kidney disease, hypovitaminosis D, and mortality in the United States. Kidney Int., 2009, 76, 977–983.
Salusky I. B. , 'Chronic kidney disease, hypovitaminosis D, and mortality in the United States ' (2009 ) 76 Kidney Int. : 977 -983 .
Costello, R. B.: Vitamin D and health in the 21st century: federal initiatives to advance research. Am. J. Med. Sci., 2009, 338, 34–39.
Costello R. B. , 'Vitamin D and health in the 21st century: federal initiatives to advance research ' (2009 ) 338 Am. J. Med. Sci. : 34 -39 .
Kendrick, J., Targher, G., Smits, G. és mtsai: 25-hydroxyvitamin D deficiency is independently associated with cardiovascular disease in the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Atherosclerosis, 2009, 205, 255–260.
Smits G. , '25-hydroxyvitamin D deficiency is independently associated with cardiovascular disease in the Third National Health and Nutrition Examination Survey ' (2009 ) 205 Atherosclerosis : 255 -260 .
Looker, A. C., Pfeiffer, C. M., Lacher, D. A. és mtsai: Serum 25-hydroxyvitamin D status of the US population: 1988–1994 compared with 2000–2004. Am. J. Clin. Nutr., 2008, 88, 1519–1527.
Lacher D. A. , 'Serum 25-hydroxyvitamin D status of the US population: 1988–1994 compared with 2000–2004 ' (2008 ) 88 Am. J. Clin. Nutr. : 1519 -1527 .
Ginde, A. A., Liu, M. C., Camargo, C. A. Jr.: Demographic differences and trends of vitamin D insufficiency in the US population, 1988–2004. Arch. Intern. Med., 2009, 169, 626–632.
Camargo C. A. , 'Demographic differences and trends of vitamin D insufficiency in the US population, 1988–2004 ' (2009 ) 169 Arch. Intern. Med. : 626 -632 .
Adams, J. S., Hewison, M.: Unexpected actions of vitamin D: new perspectives on the regulation of innate and adaptive immunity. Nat. Clin. Pract. Endocrinol. Metab., 2008, 4, 80–90.
Hewison M. , 'Unexpected actions of vitamin D: new perspectives on the regulation of innate and adaptive immunity ' (2008 ) 4 Nat. Clin. Pract. Endocrinol. Metab. : 80 -90 .
Björn, L. O., Wang, T.: Vitamin D in an ecological context. Int. J. Circumpolar Health, 2000, 59, 26–32.
Wang T. , 'Vitamin D in an ecological context ' (2000 ) 59 Int. J. Circumpolar Health : 26 -32 .
Stumpf, W. E., Sar, M., Reid, F. A. és mtsai: Target cells for 1,25-dihydroxyvitamin D3 in intestinal tract, stomach, kidney, skin, pituitary, and parathyroid. Science, 1979, 206, 1188–1190.
Reid F. A. , 'Target cells for 1,25-dihydroxyvitamin D3 in intestinal tract, stomach, kidney, skin, pituitary, and parathyroid ' (1979 ) 206 Science : 1188 -1190 .
Norman, A. W.: Minireview: vitamin D receptor: new assignments for an already busy receptor. Endocrinology, 2006, 147, 5542–5548.
Norman A. W. , 'Minireview: vitamin D receptor: new assignments for an already busy receptor ' (2006 ) 147 Endocrinology : 5542 -5548 .
Szabó, A., Merke, J., Ritz, E. és mtsai: 1,25(OH)2-vitamin-D3 inhibits parathyroid proliferation in experimental uremia. Kidney Int., 1989, 35, 1049–1056.
Ritz E. , '1,25(OH)2-vitamin-D3 inhibits parathyroid proliferation in experimental uremia ' (1989 ) 35 Kidney Int. : 1049 -1056 .
Green, D. M., Leonard, A. R., Paranjape, S. M. és mtsai: Transient effectiveness of vitamin D2 therapy in pediatric cystic fibrosis patients. J. Cyst. Fibros., 2010, 9, 143–149.
Paranjape S. M. , 'Transient effectiveness of vitamin D2 therapy in pediatric cystic fibrosis patients ' (2010 ) 9 J. Cyst. Fibros. : 143 -149 .
Wang, T. J., Zhang, F., Richards, J. B. és mtsai: Common genetic determinants of vitamin D insufficiency: a genom-wide association study. Lancet, 2010, 376, 180–188.
Richards J. B. , 'Common genetic determinants of vitamin D insufficiency: a genom-wide association study ' (2010 ) 376 Lancet : 180 -188 .
Bosomworth, N. J.: Mitigating epidemic of vitamin D deficiency: the agony of evidence. Can. Fam. Physician, 2011, 57, 16–20.
Bosomworth N. J. , 'Mitigating epidemic of vitamin D deficiency: the agony of evidence ' (2011 ) 57 Can. Fam. Physician : 16 -20 .
Heaney, R. P.: Functional indices of vitamin D status and ramifications of vitamin D deficiency. Am. J. Clin. Nutr., 2004, 80 (Suppl.), 1706S–1709S.
Heaney R. P. , 'Functional indices of vitamin D status and ramifications of vitamin D deficiency ' (2004 ) 80 Am. J. Clin. Nutr. : 1706S -1709S .
Pepper, K. J., Judd, S. E., Nanes, M. S. és mtsa: Evaluation of vitamin D repletion regimens to correct vitamin D status in adults. Endocr. Pract., 2009, 15, 95–103.
Nanes M. S. , 'Evaluation of vitamin D repletion regimens to correct vitamin D status in adults ' (2009 ) 15 Endocr. Pract. : 95 -103 .
Barger, M. K.: Maternal nutrition and perinatal outcomes. J. Midwifery Womens Health, 2010, 55, 502–511.
Barger M. K. , 'Maternal nutrition and perinatal outcomes ' (2010 ) 55 J. Midwifery Womens Health : 502 -511 .
Barett, H.: Vitamin D and pregnancy: An old problem revisited. Best Pract. Res. Clin. Endocrinol. Metab., 2010, 24, 527–539.
Barett H. , 'Vitamin D and pregnancy: An old problem revisited ' (2010 ) 24 Best Pract. Res. Clin. Endocrinol. Metab. : 527 -539 .
Rosen, C. J.: Clinical practice. Vitamin D insufficiency. N. Engl. J. Med., 2011, 364, 248–254.
Rosen C. J. , 'Clinical practice. Vitamin D insufficiency ' (2011 ) 364 N. Engl. J. Med. : 248 -254 .
Bolland, M. J., Avenell, A., Baron, J. A. és mtsai: Effect of calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events: meta-analysis. Br. Med. J., 2010, 341, c3691.
Baron J. A. , 'Effect of calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events: meta-analysis ' (2010 ) 341 Br. Med. J. : c3691 -.
Dobnig, H., Pilz, S., Scharnagl, H. és mtsai: Independent association of low serum 25-hydroxyvitamin D and 1,25-dihydroxyvitamin D levels with all-cause and cardiovascular mortality. Arch. Intern. Med., 2008, 168, 1340–1349.
Scharnagl H. , 'Independent association of low serum 25-hydroxyvitamin D and 1,25-dihydroxyvitamin D levels with all-cause and cardiovascular mortality ' (2008 ) 168 Arch. Intern. Med. : 1340 -1349 .
Autier, P., Gandini, S.: Vitamin D supplementation and total mortality: a meta-analysis of randomized controlled trials. Arch. Intern. Med., 2007, 167, 1730–1737.
Gandini S. , 'Vitamin D supplementation and total mortality: a meta-analysis of randomized controlled trials ' (2007 ) 167 Arch. Intern. Med. : 1730 -1737 .
Ridker, P. M., Danielson, E., Fonseca, F. A. és mtsai, for the JUPITER Study Group: Rosuvastatin to prevent vascular events in men and women with elevated C-reactive protein. N. Engl. J. Med., 2008, 359, 2195–2207.
Fonseca F. A. , 'Rosuvastatin to prevent vascular events in men and women with elevated C-reactive protein ' (2008 ) 359 N. Engl. J. Med. : 2195 -2207 .
Freedman, D. M., Looker, A. C., Chang, S. C. és mtsai: Prospective study of serum vitamin D and cancer mortality in the United States. J. Natl. Cancer Inst., 2007, 99, 1594–1602.
Chang S. C. , 'Prospective study of serum vitamin D and cancer mortality in the United States ' (2007 ) 99 J. Natl. Cancer Inst. : 1594 -1602 .
Kauffmann, J. M.: Benefits of vitamin D supplementation. J. Am. Phys. Surg., 2009, 14, 38–45.
Kauffmann J. M. , 'Benefits of vitamin D supplementation ' (2009 ) 14 J. Am. Phys. Surg. : 38 -45 .